105. rocznica śmierci Stanisława Wyspiańskiego
Kategoria: 28 listopada 2012 r. przypada 105. rocznica śmierci Stanisława Wyspiańskiego. Z tej okazji przypomnijmy sobie sylwetkę jednego z największych polskich dramaturgów.
Stanisław Wyspiański (ur. 15 stycznia 1869 – zm. 28 listopada 1907), dramaturg i poeta, malarz, grafik, scenograf. Kształcił się w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Jeszcze jako student pomagał J. Matejce w wykonywaniu polichromii w krakowskim kościele Mariackim (1889-1890). Odbył podróż po Europie (1890), odwiedzając m.in. Włochy, Szwajcarię, Niemcy. Przebywał w Paryżu (1891-1892 i 1893-1894), gdzie uczęszczał do Académie Colarossi i École des Beaux Arts – ulegał wówczas wpływom P. Gauguina, nabistów i japońskich mistrzów drzeworytu. Jeden z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich Sztuka (1897), kierownik artystyczny Życia (1898-1899), członek Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana (1902), docent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (od 1902). Wyspiański został pochowany w krypcie zasłużonych w kościele na Skałce w Krakowie.
Twórczość plastyczna
W jego twórczości malarskiej, realizowanej głównie techniką pastelu (portrety, pejzaże, kwiaty), dominował symbolizm i stylizacja secesyjna. Podstawowym środkiem wyrazu była linia wijąca się wzdłuż konturu przedstawionych przedmiotów, zaznaczonych płaską plamą barwną. W projektach polichromii i witraży charakterystyczny był motyw płomienistych języków oraz kaligraficznie traktowanej roślinności.
Wyspiański zajmował się też grafiką książkową, był autorem projektów wnętrz i mebli. Nawiązując do dawnej sztuki polskiej i twórczości ludowej, dążył do stworzenia podstaw stylu narodowego, obejmującego sztuki plastyczne i rzemiosło artystyczne. Wyspiański całą swoją działalnością związany był z Krakowem.
Niektóre prace: witraże i polichromie w krakowskim kościele Franciszkanów (1897-1905), nie zrealizowane projekty witraży dla katedry lwowskiej (1892-1894) i wawelskiej (1900-1902), witraż z Apollinem i wystrój wnętrz dla Krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego (1904).
Z kompozycji portretowych: Dziewczynka z fiołkami (1896), Helenka i kwiaty (około 1902), cykl Macierzyństwo (1899-1905) oraz słynne główki dzieci. Ponadto ilustracje do Iliady Homera (około 1896) i cykl widoków na kopiec Kościuszki (1904-1905).
Twórczość literacka
W dziedzinie literatury jeden z największych twórców dramatu, zwłaszcza tragedii. We wczesnych utworach Wyspiańskiego dominowały aspekty metafizyczne (np. Meleager 1899, wystawienie 1908, Protesilas i Laodamia 1899, wystawienie 1903).
Nawiązując do tragedii antycznej, skupiał się m.in. na roli fatum jako głównego motoru akcji osadzonej często w historycznych realiach narodowych (np. Warszawianka, wydanie i wystawienie 1898).
W późniejszej jego twórczości (od 1900), obok historiozoficznej i politycznej polemiki ze współczesnością (m.in. Wesele) pojawił się nurt filozoficznej interpretacji dziejów Polski, a także wątków mitologicznych.
http://portalwiedzy.onet.pl
Szkoła Podstawowa Zaprasza
Możesz nas wesprzeć!
